Velika revolucija u stomatologiji: Zubi uzgajani u laboratoriji postaju stvarnost

24.10.2025. | 22:53

Dolazi kraj praksi dobijanja vještačkog zuba invazivnom hirurgijom, jer istraživački timovi širom svijeta rade na uzgoju pravih, bioloških zuba direktno u ljudskoj vilici. Ana Anđelova Volponi, direktor postdiplomskog programa regenerativne stomatologije, sa Kings Koledža u Londonu, eksperimentiše sa zubima uzgajanim u laboratoriji skoro dvije decenije.

Dobijanje vještačkog zuba često podrazumijeva invazivnu hirurgiju, umetanje titanijumskog šrafa u vilicu i čekanje mjesecima da se implantat spoji s kosti prije nego što se može postaviti krunica, prenosi Si-En-En.

Zamjena mišjih ćelija ljudskim ćelijama

Još 2013. godine, Volponi je bila dio tima koji je uspio da uzgaja zub iz ljudskih i mišjih ćelija.
Ove godine, ona je vodila studiju koja se nadovezala na taj rad i postigla ključni proboj u materijalu koji služi kao „okruženje” za razvoj zuba u laboratoriji, vernije oponašajući uslove u ustima.
Ovo je važan korak ka potpunoj zamjeni mišjih ćelija ljudskim ćelijama.

Ideja o stvaranju zuba uzgajanih u laboratoriji datira još iz 1980-ih, ali zub koji su Volponi i njene kolege stvorile prije više od decenije bio je prvi koji je koristio ćelije desni odraslih ljudi, kombinovane s „progenitorskim” ćelijama zuba iz embriona miša.

To je skoro kao tronožac. Dvije vrste ćelija učestvuju u formiranju zuba, u nekoj vrsti razgovora, a zatim imamo okruženje u kojem se to dešava, rekla je ona o elementima neophodnim za rast zuba.

Ovo okruženje, koje naučnici nazivaju „skela”, ključno je za uspjeh.
U najnovijoj studiji, umjesto kolagena koji je korišćen 2013. godine, tim sada koristi hidrogel, polimer s visokim sadržajem vode.

Prvo, sakupljamo ćelije iz mišjih embriona, zatim ih miješamo i centrifugiramo da bismo dobili malu kuglicu ćelija. Zatim tu kuglicu ubrizgavamo u hidrogel i uzgajamo je osam dana, objasnio je Sjuečen Žang, doktorand na Kings koledžu i koautor studije.

Nakon osam dana, strukture slične zubima formiraju se unutar hidrogela. U prethodnim istraživanjima, takvi „zubni embrioni” su prebačeni u miševe, gdje su se razvili u zubnu strukturu s korijenom i gleđi.

Mnogo izazova

Iako ostaje mnogo izazova, Volponi zamišlja dva moguća scenarija za buduće primjene:

Ili uzgajamo zub do određene faze razvoja, a zatim ga implantiramo u zubnu čašicu, gdje će se potpuno razviti i integrisati s kosti i ligamentima. Ili, prvo potpuno uzgajamo zub, a zatim ga hirurški implantiramo. Prerano je reći koji će pristup biti održiviji.

Pravi, biološki zamjenski zub uzgajan iz pacijentovih sopstvenih ćelija ponudio bi niz prednosti u odnosu na današnje implantate. Tijelo bi ga prihvatilo bez upale ili odbacivanja, i osjećao bi se identično kao pravi zub – za razliku od implantata kojima nedostaje osjećaj i elastičnost jer su srasli s kosti.

Vitor C. M. Neves s Univerziteta u Šefildu, koji nije bio uključen u studiju, rekao je da je Volponi pionir u ovoj oblasti i da se njeno novo istraživanje bavi ključnim faktorom za buduću primjenu ove tehnologije.

Što više istraživača doprinese napretku ove oblasti, prije će čovječanstvo moći da ubere njene plodove, rekao je on.