“Evropa će se sasvim dobro snaći”: NATO najavio povlačenje američkih trupa

07.12.2025. | 07:40

Manje američkih trupa u Evropi neće opteretiti odbranu kontinenta, rekao je vrhovni saveznički komandant NATO za Evropu, general Aleksus Grinkevič, odbacujući zabrinutost oko američke posvećenosti savezu.

“Uvjeren sam u sposobnosti” Evrope i Kanade, rekao je američki general sa četiri zvjezdice u operativnom komandnom centru saveza na jugu Belgije. “Danas smo spremni da odgovorimo na svaku krizu ili nepredviđenu situaciju.”

Njegovi komentari uslijedili su usred zabrinutosti zbog očekivanog povlačenja američkih trupa iz Evrope, što proizilazi iz predstojeće odbrambene strategije predsjednika SAD Donalda Trampa. Takozvani pregled rasporeda snaga najvjerovatnije će podrazumijevati premještanje američkih trupa iz Evrope u Indo-pacifik, piše Politico.

Taj proces je već započet, pošto su SAD prošlog mjeseca povukle 800 vojnika iz Rumunije – iako je Bukurešt pozvao Vašington da poništi tu odluku.

Zabrinutost zbog smanjenja broja od 85.000 američkih vojnika u Evropi takođe odražava širu debatu o američkoj posvećenosti NATO savezu pod Trampom.

Tramp je pohvalio obećanje saveznika iz NATO da povećaju odbrambenu potrošnju na 5 odsto BDP do 2035. godine, ali je ranije dovodio u pitanje savezničko obećanje o kolektivnoj odbrani, neodređeno reagovao na nedavne ruske upade dronovima u Poljsku i više puta vršio pritisak na evropske saveznike da učine više.

Ranije ove godine, sekretar za finansije Skot Besent izjavio je: “Sada (predsjednik Rusije Vladimir) Putin počinje da vrši upade na NATO granice. Jedina stvar koju mogu da vam kažem je da se SAD neće uključivati trupama ili u tome slično.”

Evropski lideri su privatno zabrinuti zbog Trampove podrške naporima da se završi rat u Ukrajini, što neki trenutno vide kao prednost za Rusiju. Navodno je francuski predsjednik Emanuel Makron upozorio u procurelom telefonskom razgovoru da SAD možda planiraju da “izdaju” Ukrajinu.

Napeta situacija ponovo se pokazala ove nedjelje kada je američki državni sekretar Marko Rubio izostao sa sastanka ministara spoljnih poslova NATO – što se gotovo nikada nije desilo od osnivanja NATO 1949. godine. Istovremeno, njegov zamjenik kritikovao je saveznike na sastanku iza zatvorenih vrata zbog toga što su prioritet davali sopstvenim industrijama oružja umjesto da nastave ulaganja u američku opremu.

Gotovo dvije trećine evropske odbrambene potrošnje ide u SAD, ali EU pokušava da to promijeni programima usmjerenim na jačanje lokalne proizvodnje.

Privatno, neki evropski saveznici su zabrinuti zbog SAD, ali javno insistiraju da je NATO i dalje snažna sila.

“Svi procesi u NATO funkcionišu besprekorno”, rekao je zamjenik ministra odbrane Poljske Pavel Zalevski za Politico. “U praktičnom smislu, Amerikanci vrlo dobro ispunjavaju svoje obaveze.”

Nova normalnost

Grinkevič je istakao da političke tenzije povezane sa mirovnim pregovorima nisu imale “nikakav uticaj … na sposobnost da izvršimo misiju iz NATO perspektive.” Obećanja saveznika da povećaju odbrambenu potrošnju znače da će NATO “biti spremniji sutra i još spremniji dan nakon toga” da se suprotstavi Rusiji i reaguje na eventualna dalja povlačenja trupa.

Prošlog mjeseca američki ambasador u NATO Metju Vitaker izazvao je pažnju kada je rekao da “radujem se danu kada Njemačka … kaže ‘spremni smo da preuzmemo poziciju vrhovnog savezničkog komandanta'”, što je još jedan primjer pritiska Vašingtona na evropske saveznike da učine više dok SAD nagovještavaju mogućnost povlačenja.

Trampova administracija je ranije ove godine navodno razmatrala da ne postavi američkog generala za vrhovnog savezničkog komandanta za Evropu prije nego što je nominovan Grinkevič. SACEUR (Supreme Allied Commander Europe – Vrhovni saveznički komandant za Evropu) je oduvijek bio američki oficir, jer ta pozicija komanduje svim savezničkim trupama u Evropi i nadgleda američki nuklearni odvraćajući potencijal na kontinentu.

“Uvijek postoji preraspodjela pozicija koje različite nacije popunjavaju u savezu”, rekao je Grinkevič, dodajući da “je prirodno da se dio toga desi … tokom narednih nekoliko mjeseci i godina.”

“Što se tiče toga ko drži poziciju SACEUR-a”, rekao je novinarima, “radije bih prepustio političarima da o tome odlučuju.”

Evropska zabrinutost zbog pouzdanosti saveza sa SAD raste dok se rat u Ukrajini približava četvrtoj godini, a obavještajne procjene upozoravaju da je Rusija spremna za napad na NATO zemlju do kraja decenije, dok se hibridni napadi povezani s Rusijom pojačavaju širom kontinenta.

Putin je ove nedjelje rekao da je “spreman” za rat sa Evropom.

Grinkevič je rekao da je zabrinut da Rusija može testirati kolektivnu odbranu NATO u “kratkom roku” – kao i u “srednjem i dugom roku”.

Hibridni napadi Rusije su “stvaran problem”, rekao je pilot vazduhoplovstva, i podržao poziv nekoliko evropskih prijestonica da se snažnije reaguje na hibridne aktivnosti.

“Takođe razmišljamo o proaktivnom pristupu”, rekao je, odbijajući da pruži dodatne detalje. “Ako Rusija pokušava da nam stvori dileme, možda postoji način da i mi stvorimo dileme njima.”