„Došao je dan kog se cijela Evropa plašila“: SAD povlače dio vojske iz Mađarske, Slovačke, Bugarske?

01.11.2025. | 10:01

Osim iz Rumunije, Sjedinjene Američke Države povlače dio svojih vojnika i iz Mađarske, Slovačke i Bugarske, ekskluzivno saznaje Kyiv Post. Pozivajući se na dva neimenovana zapadna zvaničnika upoznata sa situacijom, ukrajinski medij piše kako odluka o smanjenju američkih vojnika na terenu šalje negativnu poruku o jedinstvu savezničke pomoći u trenutku kada Zapad pokušava da dovede ruskog predsjednika Vladimira Putina za pregovarački sto.

Iako ta odluka izaziva nelagodu u Evropi, gdje se mnogi nadaju da Moskva to neće protumačiti kao poziv da proširi sukob izvan Ukrajine, iz Vašingtona dolaze umirujuće poruke. Američki izvori tvrde da, iako odluka „nosi lošu simboliku“, u praksi se ne radi o značajnom smanjenju broja vojnika.

Prema informacijama Kyiv Posta, Pentagon razmatra „umereno smanjenje snaga“ jer se evropske kopnene vojske sada smatraju bolje pripremljenima nego ranijih godina, što ograničenu rekalibraciju američkog prisustva čini „prikladnom“. Uz povlačenje oko 800 vojnika iz Rumunije, očekuje se i odlazak zasad nepoznatog broja pripadnika iz Bugarske, Mađarske i Slovačke, već sredinom decembra. Zvaničnici, koji su govorili pod uslovom anonimnosti zbog osjetljivosti diplomatskih razgovora, naveli su da su saveznici obaviješteni o „verovatnoj“ mogućnosti daljih prilagođavanja tokom iduće godine, nakon isteka aktuelnih rotacionih rasporeda. Američki izvori ipak tvrde da su povlačenja iz spomenutih zemalja „marginalna“.

Kako bi umirili nervozne saveznike, zvaničnici Trampove administracije naglasili su da će broj američkih trupa u Poljskoj i baltičkim državama ostati nepromijenjen.

– Ta raspoređivanja su okosnica NATO-ove odbrane od ruske agresije – izjavio je za Kyiv Post Daniel Frajd, bivši pomoćnik američkog državnog sekretara i jedan od arhitekata američke politike prema istočnoj Evropi nakon Hladnog rata.

Zabrinutost zbog povlačenja prisutna je ne samo u Evropi, već i u samim Sjedinjenim Državama, gdje i republikanci i demokrati upozoravaju da bi taj potez mogao ohrabriti Moskvu i potkopati jedinstvo saveza. Republikanski zastupnik Majk Tarner, voditelj američkog izaslanstva u Parlamentarnoj skupštini NATO-a, naglašava da podrška saveznicima na prvim linijama nije samo pitanje pokazivanja solidarnosti, već pitanje nacionalne bezbjednosti SAD-a.

– Ruska agresija protiv zemalja istočnog krila, uključujući namjerne upade u njihov vazdušni prostor, pokazuje šire ambicije Moskve – upozorio je Tarner. On smatra da bi povlačenje američkih snaga u trenutku ruskog pojačanog pritiska bilo pogrešan signal, jer bi moglo izgledati kao da Zapad smanjuje spremnost da brani svoje saveznike.

Demokratska senatorka Džin Šahin, članica Odbora za spoljne odnose Senata, pita se je li odluka bila u potpunosti koordinisana unutar administracije, sugerišući da su ministar odbrane Pit Hegset i podsekretar Elbridž Kolbi možda djelovali bez konsultacija s Bijelom kućom, Savjetom za nacionalnu bezbjednost, Stejt departmentom ili Kongresom.

– Predsjednik Tramp mora da pojasni našu predanost saveznicima poput Rumunije – rekla je Šahin, upozoravajući da je kredibilitet SAD-a u NATO-u na kocki.

Daniel Frid smatra da nova politika više odražava birokratsko nadmetanje nego koherentnu strategiju te objašnjava da se unutar Trampove administracije vodi rasprava između tri suprotstavljene frakcije. Prvu čine zagovornici strategije „Asia First“, usredsređeni na Kinu i Indo-Pacifik. Drugu čine pristalice koncepta „Tvrđava Sjeverna Amerika“, usmjereni na odbranu američkog kontinenta, a treću grupu čine tradicionalni konzervativci za nacionalnu bezbjednost, koji ozbiljno shvataju rusku prijetnju i zalažu se za povećanje, a ne smanjenje prisustva na istoku Evrope. Frid ističe da su u ovom trenutku prevagu odnijeli oni koji zagovaraju veća smanjenja, prenosi “Telegraf.rs”.

Ipak, on primjećuje da su najavljena povlačenja ograničena i uglavnom simbolična.

– Brojevi su toliko mali da neće promijeniti vojnu ravnotežu – rekao je i dodao:

– To je loš znak, ali ne i strateško povlačenje.

Odluku opisuje kao „birokratski kompromis“, simboličan ustupak onima koji su zagovarali veća smanjenja.

– Izgleda da su oni koji su željeli veliko evropsko povlačenje dobili daleko manje nego što su priželjkivali – dodao je Frid, dodavši da „u Trampovom svijetu ništa nije određeno“ te da uvijek postoji prostor za promjenu kursa, sugerišući da je moguće da dođe do novih preokreta.

Rumunski predsjednik Nikušor Dan poručio je da se povlačenjem dijela američkih vojnika broj prisutnih u Rumuniji zapravo vraća na nivo prije rata u Ukrajini.

– Odvraćanje prijetnji na istočnom krilu NATO-a kompenzuje se značajnim povećanjem vojne opreme i većom prisutnošću evropskih snaga, u potpunosti koordinisano s našim američkim partnerom – rekao je Dan. U Rumuniji će ostati između 900 i 1000 američkih vojnika, što je nešto više nego prije 2022. godine.

Frid zaključuje s oprezno optimističnom notom:

– Ako se ispostavi da su ovo samo simbolična povlačenja, to nije dobro, ali nije ni katastrofalno.

– Ovo je dan kog se cijela Evropa već dugo pribojavala. No ne bi trebao biti iznenađenje, riječ je o jasno izraženom smjeru politike koji Trampova administracija komunicira već mjesecima. Takođe, ovo ne bi trebalo da bude povod za paniku. Administracija pokušava uvjeriti evropske saveznike da će planirana rekonfiguracija američkog prisustva u Evropi biti postepena i umjerena, pri čemu će se broj američkih vojnika s vremenom vratiti na nivo sličan onima prije ruske invazije na Ukrajinu 2022. – piše Filip Dikinson, zamjenik direktora Transatlantske bezbjednosne inicijative.

On upozorava da će Moskva ovaj potez neizbježno protumačiti kao znak da, iako se Sjedinjene Države ne povlače iz Evrope, one ozbiljno nastoje da preoblikuju svoju vojnu prisutnost.

– Kako bi neutralisale svaki mogući osjećaj ohrabrenja u Moskvi, SAD bi trebalo da pronađu druge načine da pokažu odlučnost u odvraćanju dalje ruske agresije. Nedavni paket sankcija odličan je početak. Još bi snažniji signal bilo slanje projektila Ukrajini te osiguravanje ključne američke podrške nakon eventualnog primirja – predlaže Dikinson.

Aleks Serban, viši savjetnik Atlantic Councila u Rumuniji, upozorava da će Moskva ovaj potez svakako pozdraviti i posmatrati kao znak slabljenja američke odlučnosti. Odluka Vašingtona da povuče dio vojnika iz Rumunije, kaže, može imati političke i bezbjednosne posljedice šire od same vojne dimenzije.

– Populistički političari i ekstremistički glasovi mogli bi ovo povlačenje protumačiti kao znak da Moskva ponovno određuje ritam u regionu – upozorio je Serban.