Ko je bio papa Franjo: Od plesača tanga do poglavara Rimokatoličke crkve

21.04.2025. | 10:29

Poglavar Rimokatoličke crkve, papa Franja, preminuo je danas, 21. aprila u 88. godini.

Tužne vijesti saopštio je Vatikan.

Horhe Mario Bergoljo, kako je pravo ime pape Franje, rođen je 17. decembra 1936. godine u Buenos Ajresu. Bio je sin migrantske porodice koja se preselila u Argentinu iz sjeverne Italije.

On je predvodio Katoličku crkvu 12 godina, pošto je izabran u martu 2013. nakon istorijske ostavke njegovog prethodnika pape Benedikta KSVI.

On je proveo posljednje nedjelje u rimskoj bolnici Gemeli, gdje je primljen 14. februara nakon što je imao poteškoća sa disanjem.

Kasnije se ispostavilo da je patio od složene infekcije respiratornog trakta i dvostruke upale pluća, koja može upaliti i ostaviti ožiljke na oba plućna krila i otežati disanje.

Franja je bio prvi jezuitski papa, prvi papa iz Amerike, prvi sa južne hemisfere i prvi neevropski pontifik od pape Grgura III, više od 1.000 godina ranije.

Njegova smrt pokreće početak svečanog procesa za izbor novog pape, počevši od sahrane u narednim danima.

Školovao se za industrijskog hemičara prije nego što ga je slučajan susret sa nepoznatim sveštenikom okrenuo na put sveštenstva.

Prije hirotonisanja 1969. izlazio je sa djevojkama, plesao tango i čak je kratko radio kao izbacivač u noćnom klubu.

U biografiji iz 2010. Bergoljo je autorima Frančeski Ambrožetiju i Serhiu Rubinu rekao: “Volim tango i plesao sam kad sam bio mlad.”

O prijateljici sa kojom je dijelio ljubav prema tangu, dodao je: “Ona je bila jedna u grupi prijatelja sa kojima sam išao na ples. Ali onda sam otkrio svoj religiozni poziv.”

Najprije je studirao u dijecezanskom sjemeništu, da bi kasnije prešao u Družbu Isusovu (jezuiti), gdje je sa samo 36 godina, 1973. godine, postavljen za poglavara jezuitske provincije u Argentini. Na toj poziciji ostao je do 1979. godine.

Iskustva Horhea Bergolja tokom tzv. “Prljavog rata” u Argentini sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka, oblikovala su ga iz konzervativnog, ambicioznog biskupa u sveštenika sa mnogo više saosjećanja.

Za nadbiskupa Buenos Ajresa imenovan je 1998. godine, a u kardinalski kolegijum uveo ga je papa Jovan Pavle II 2001. godine.

Njegov kasniji izbor za papu nagoviješten je iste te godine, kada je, nakon što je kardinal Edvard Egan morao da se vrati u Njujork poslije napada 11. septembra, Bergoljo uskočio kao glavni izvjestilac na Sinodu biskupa.

Argentinska novinarka i biografkinja pape Franje, Elizabeta Pike, izjavila je za National Catholic Reporter 2021. godine:

“Bergoljeva uloga na toj Sinodi 2001. bila je jako važna i ključna za njegov kasniji izbor. Zapravo, toliko se dobro snašao kao relator, zamijenivši Egana, da su u Rimu počeli da ga primjećuju i prepoznaju kao papabilnog kandidata. Od tada je bio na radaru mnogih kardinala — ne samo progresivnih — koji su razmišljali o nasljedniku Jovana Pavla II.”

Na konklavi 2005. godine, na kojoj se birao nasljednik Jovana Pavla II, kako se kasnije pisalo, borba se vodila između Jozefa Racingera — koji će uskoro postati papa Benedikt XVI — i Bergolja.

Dnevnik jedne konklave, koji navodno potiče od anonimnog kardinala, a pojavio se u italijanskim medijima, tvrdio je da je Bergoljo dobio 40 glasova u trećem krugu glasanja, neposredno prije nego što je Racinger prešao potrebnu dvotrećinsku većinu i postao papa.

Nakon što je Benedikt XVI podnio ostavku u februaru 2013. godine, Bergoljo je 13. marta izabran za papu i uzeo ime Franja, u čast svetog Franje Asiškog.

Kasnije je objasnio inspiraciju za ime:

“Pored mene je bio emeritus nadbiskup Sao Paula, ujedno i emeritus prefekt Kongregacije za kler, kardinal Klaudio Humes — veliki prijatelj, veliki prijatelj! Kada je postalo pomalo napeto, tješio me je. A kada su glasovi prešli dvije trećine, nastao je uobičajeni aplauz, jer je papa izabran. On me je zagrlio, poljubio i rekao: ‘Ne zaboravi siromašne!’ I ta riječ mi je ušla ovde — siromašni, siromašni. I odmah sam, povezujući to sa siromašnima, pomislio na Franju Asiškog.”

Stojeći na balkonu Trga Svetog Petra te večeri, obratio se hiljadama okupljenih vjernika i milionima koji su ga gledali uživo na televiziji, rekavši da su kardinali “otišli na kraj svijeta” da bi izabrali novog papu.

“Franjin efekat” donio mu je gotovo status rok zvijezde u prvim danima njegovog pontifikata, zahvaljujući opuštenijem pristupu u odnosu na prethodnike.

Na pitanje kako bi opisao sebe, Franjo je iskreno odgovorio: “Ja sam grešnik.”

Umjesto luksuznih papinskih apartmana u Apostolskoj palati, odlučio se za jednostavnu sobu u gostinskom domu Casa Santa Marta.

Takođe je odbacio crvene papine cipele, poznate po Benediktu, i nosio obične crne. Više je volio titulu “Biskup Rima” nego svečane nazive poput “Vrhovni sveštenik” ili “Hristov namjesnik”.

Nakon izbora, postao je poznat i po tome što se vratio u crkveni pansion u kojem je boravio prije konklave — kako bi platio račun.

Tokom svog pontifikata dobio je pohvale zbog otvorenijeg stava prema LGBTQ+ osobama u poređenju sa svojim prethodnicima.

Njegova najpoznatija izjava na tu temu došla je nešto više od četiri mjeseca nakon izbora, kada su ga na povratnom letu iz Rija novinari pitali o homoseksualnim sveštenicima.

“Ako je neko gej, traži Gospoda i ima dobru volju”, rekao je tada papa, “ko sam ja da sudim?”

To je bio prvi put da je jedan papa uopšte upotrebio riječ “gej” u kontekstu seksualnosti.

Papa Franjo je takođe opisao kriminalizaciju homoseksualnosti kao “nepravdu” tokom povratka iz Džube, glavnog grada Južnog Sudana, prošle godine.

Osobe sa “homoseksualnim sklonostima” su Božja djeca i crkva treba da ih prihvati, poručio je papa.

Povodom desetogodišnjice papinog pontifikata, dr Gregori Rajan sa Centra za katoličke studije Univerziteta u Daramu govorio je za Metro UK o njegovom nasljeđu, prenosi B92.