Više od vijeka nakon tragičnog potonuća: Kako je “Titanik” stekao reputaciju “nepotopivog broda”?

17.07.2025. | 20:45

Više od vijeka nakon tragičnog potonuća “Titanika”, riječ “nepotopiv” i dalje prati njegovo ime kao sjenka istorijske ironije.

Brodolom od 15. aprila 1912. godine, koji je odnio živote više od 1.500 putnika, ostao je u kolektivnom sjećanju ne samo zbog razmjera katastrofe, već i zbog ključne fraze koja joj je naizgled prethodila: “‘Titanik’ je bio nepotopiv”.

Dan nakon katastrofe, “New York Times” je na naslovnoj strani objavio: “Direktor ‘White Star Line-a’ insistirao je na tome da je ‘Titanik’ nepotopiv čak i nakon brodoloma”.

U filmu Džejmsa Kamerona iz 1997. godine, fraza “Dakle, ovo je brod za koji kažu da je nepotopiv?” izgovara se neposredno prije ukrcavanja glavnih junaka. A u romanu “Svako za sebe” Beril Bejnbridž, “Titanik” se takođe pominje kao “nepotopivi brod”.

Uprkos tome, desetine savremenih izvora – od Vikipedije do britanskog Nacionalnog pomorskog muzeja, insistiraju na tome da “Titanik” nije bio opisivan kao nepotopiv prije svog prvog putovanja.

Štaviše, 1999. godine, predavač Ričard Hauels sa Univerziteta u Lidsu tvrdio je: “Nije vjerovatno da je cjelokupno stanovništvo smatralo ‘Titanik’ jedinstvenim, nepotopivim brodom prije njegovog polaska”.

Kako je objasnio, “kada je vijest o katastrofi postala poznata, priča se potpuno promijenila – kao da su svi od samog početka ‘Titanik’ smatrali nepotopivim”.

Međutim, čini se da novi istorijski izvor opovrgava ovu naraciju.

Nepoznati dokument iz 1911. godine izričito opisuje “Titanik” i njegov gotovo identičan sestrinski brod “Olimpik” na sljedeći način: “…ova dva veličanstvena broda su projektovana da budu nepotopiva”.

Istoričar Džošua Alen Milford, stručnjak za istoriju “Titanika”, tvrdi da ideja o “nepotopivom brodu” nije bila izum kasnije mitologije, već rasprostranjeno uvjerenje tog vremena.

Kako napominje, nakon sudara “Olimpika” sa “HMS Hawke” u septembru 1911. godine, utisak da su brodovi “White Star Line-a” otporni na sve već se ukorijenio u javnosti.

“To je bio jedan od razloga zašto su očekivanja za ‘Titanik’ bila toliko visoka”, naglašava Milford.

Kompanija proizvođač “Harland & Wolff”, ponosna na svoje brodograditeljsko znanje, rano je opisala i “Olimpik” i “Titanik” kao “praktično nepotopive”.

Slične reference mogu se naći i u specijalizovanom pomorskom časopisu “The Shipbuilder”, koji je koristio ovaj termin još u fazi izgradnje brodova.

Još jedan dokumentovani izvor dolazi iz “Irish News” i “Belfast Morning News”, u članku iz juna 1911. godine, kada je “Titanik” porinut.

Novine detaljno opisuju nepropusne pregrade i nepropusna vrata broda, zaključujući da je “praktično nepotopiv”.

Čak je i sam kapetan “Titanika” Edvard Smit pojačao ovu naraciju.

Godine 1907. izjavio je: “Ne mogu da zamislim bilo kakvu situaciju koja bi mogla izazvati potonuće broda. Ne mogu da zamislim nikakvu katastrofalnu nesreću… moderna brodogradnja je prevazišla tu fazu”.

Titanik, iako nije reklamiran sa fanfarama kao “nepotopivi brod”, čini se da je već bio ustoličen u svijesti javnosti i stručnjaka kao tehnološko čudo – i kao simbol nove ere “praktične besmrtnosti” na moru.

Fraza “nepotopiv”, dakle, možda i nije bila mit. Možda je bila samo… preuranjena, prenosi Euronews.