Masovna grobnica u Hrvatskoj kod Potočana ukazuje na strašan praistorijski zločin
12.03.2021. | 21:15Prije oko 6.200 godina, 41 osoba ubijena je kod Potočana na teritoriji današnje Hrvatske i sahranjena u masovnu grobnicu, a nove analize posmrtnih ostataka ukazuju na to da su ih najvjerovatnije ubili pripadnici njihove zajednice.
Muškarci i žene su među ubijenima, dobi od 2 do 50 godina, a oko polovina kostura pripada djeci.
Mnogi fatalni udarci nanijeti su na lobanjama otpozadi, a nije bilo nikakvih ožiljaka na kostima ruku koji bi ukazivali na to da su žrtve pokušale da se odbrane od napadača, kažu naučnici.
Genetska istraživanja pokazala su da oko 70 odsto ubijenih nije bili srodnički povezano sa drugim žrtvama, ali su dijelili zajedničko porijeklo.
Hrvatski stručnjaci pretpostavljaju da je masakr počinjen zbog iznenadnog uvećanja populacije ili promjene u klimatskim uslovima, zbog čega se sve teže dolazilo do hrane i drugih resursa.
Grobnica je otkrivena 2007. godine, kada je čovjek iz sela Potočana u Hrvatskoj kopao temelj za garažu, a jaka kiša odnijela je sloj zemlje i otkrila jamu sa desetinama kostura.
Arheolozi sa zagrebačkog Univerziteta istraživali su obližnji lokalitet, pa su već prvog dana po otkriću stigli do grobnice, kaže Mario Novak, vođa studije i šef Laboratorije za evolutivnu antropologiju i bioarheologiju na Institutu za antropološka istraživanja u Zagrebu.
Isprva se mislilo da su žrtve iz 20. vijeka
Jama je mala, oko 2 metra u prečniku i tek metar duboka, a u njoj su pronađeni ostaci 41 osobe.
Novak kaže za Lajv sajens da su u početku pretpostavljali da su ostaci novijeg datuma – iz Drugog svjetskog rata ili ratova devedesetih godina.
Međutim, nije bilo nikakvih savremenijih objekata u jami, samo ostaci grnčarije koji su izgledali praistorijski.
Onda su ispitali zube žrtava i nisu pronašli nijednu plombu. Metodom radioaktivnog ugljenika utvrđivana je starost kostiju, tla i dijelova grnčarije; otkriveno je period sahranjivanja – oko 4200. godine prije nove ere.
Istraživači su identifikovali 21 žrtvu uzrasta od 2 do 17 godina i 20 odraslih ljudi između 18 i 50 godina, 21 žrtva je bila muškog pola.
Nasumično ubijanje
Ono što je ostalo nerazjašnjeno jeste zašto su dočekali tako okrutan kraj. U novoj studiji, objavljenoj u časopisu PLOS One, Novak i njegove kolege ispitali su uzorke DNK i analizirali kosti 38 osoba.
Otkrili su da je većina imala najmanje jednu traumatičnu povredu na potiljku, a neke su imale do četiri.
Masovne grobnice u srednjovjekovnoj Evropi često sadrže ostatke ljudi svih dobi i oba pola koji su umirali od zaraznih bolesti, ali su žrtve u jami kod Potočana preminule nasilno.
„Jedini mogući scenario je masakr“, ističe Novak.
Odnos muškaraca i žena, odraslih i djece je približan, a žrtve nisu imale nikakve ozljede na rukama, nogama ili licu, što ukazuje da najvjerovatnije nisu ubijene u napadu ili borbi.
Hrvatski stručnjaci nisu uspjeli da utvrde da li su žrtve bile vezane ili na neki način onemogućene da se brane. „Ukoliko vas neko napadne batinom ili mačem, refleksno pokušavate da podignete ruku da odbranite glavu“, objašnjava Novak, što bi značilo da je trebalo da pronađu barem neke povrede ili posjekotine na rukama.
„Nismo pronašli nikakve povrede u samoodbrani“, kaže Novak.
Genetski podaci pokazali su da je samo 11 žrtava bilo blisko srodnički povezano, što znači da masakr nije imao za cilj ubijanje određene familije. Niti izgleda kao planirano diskriminatorno masovno ubistvo, u kojem su obično ubijani stariji muškarci i otimane im žene.
„U ovom slučaju, bilo je to nasumično ubijanje, bez obzira na pol ili uzrast“, naveo je Novak.
