Lideri EU i NATO osudili bjelorusko preusmjeravanje aviona i hapšenje aktiviste

23.05.2021. | 22:36

Agencija Rojters javila je danas, pozivajući se na zvaničnike i aktiviste, da je predsjednik Bjelorusije Aleksandar Lukašenko naredio je da se na aerodrom u Minsku preusmjeri avion kompanije “Rajaner”, u kome je bio opozicioni bloger i koji je išao za Litvaniju. Bloger je po dolasku u Minsk odmah priveden.

Lideri EU i NATO su danas osudili postupak bjeloruskih vlasti koje su uhapsile opozicionog aktivistu i novinara Romana Protaseviča, putnika aviona preusmjerenog na Minsk.

Nakon apela brojnih evropskih zemalja da Bjelorusija svima na tom letu omogući nastavak puta, avion kompanije Rajaner od Atine do Vilnjusa poletio je iz Minska ka glavnom gradu Litvanije. Evropska komisija, koja je objavila da je avion nastavio put, nije navela gdje se nalazi Protasevič.

Generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg okarakterisao je današnji dogadjaj kao “ozbiljan i opasan incident” i zatražio “medjunarodnu istragu”.

“Bjelorusija mora da omogući bezbjedan povratak posade i svih putnika” u Vilnjus, naveo je Stoltenberg na Tviteru.

Šef evropske diplomatije Žozep Borel izjavio je da EU “pažljivo prati” dešavanja u vezi s današnjim letom aviokompanije Rajaner od grčke Atine do litvanskog Vilnjusa koji je, kako je kazao, “primoran da sleti u Minsk zbog navodne bezbjednosne prijetnje”, prenosi agencija “Beta”,

“To je potpuno neprihvatljivo. Bjelorusku vladu smatramo odgovornom za bezbjednost svih putnika tog aviona. Svim putnicima mora biti omogućeno da odmah nastave putovanje”, naveo je Borel na Tviteru.

Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen i predsjednik Evropskog savjeta Šarl Mišel takodje su pozvali Bjelorusiju da “pusti sve putnike” da idu, prenosi Frans pres.

Fon der Lajen je ukazala na posljedice kršenja pravila medjunarodnog avio saobraćaja, dok je Mišel zatražio da Medjunarodna organizacija za civilnu avijaciju (ICAO) pokrene istragu.

Evropski savjet je najavio da će šefovi država i vlada članica EU, na dvodnevnom samitu koji počinje sutra, razmatrati “moguće sankcije” protiv Bjelorusije.

Američka ambasadorka u Minsku Džuli Fišer rekla je da je Bjelorusija “ponovo pokazala prijezir prema medjunarodnoj zajednici i njenim gradjanima” i incident nazvala “opasnim i gnusnim”.

Njemačka je zatražila “hitno objašnjenje” od Bjelorusije o presretanju aviona u kojem je bio Protasevič i njegovom hapšenju.

“Zahtijevamo momentalno objašnjenje od vlade Bjelorusije o preusmjeravanju ka Minsku leta Rajanera izmedju članica Evropske unije i navodnom hapšenju novinara”, naveo je na Tviteru visoki zvaničnik njemačkog ministarstva spoljnih poslova Miguel Berger.

Francuska je navela da je “neprihvatljiva” bjeloruska otmica aviona sa protivnikom tamošnje vlasti i zatražila “čvrst i jedinstven” odgovor svih 27 članica Unije.

Britanski ministar Dominik Rab upozorio je predsjednika Bjelorusije Aleksandra Lukašenka da mu prijete “ozbiljne posljedice”.

“Velika Britanija je zabrinuta zbog izvještaja o hapšenju novinara Romana Protaseviča i zbog okolnosti pod kojima je njegov avion sletio u Minsk. U kontaktu smo sa našim saveznicima. Ova ekstravagantna akcija Lukašenka imaće ozbiljne posljedice”, naveo je Rab na Tviteru.

Poljski premijer Mateuš Moravjecki nazvao je hapšenje Protaseviča “činom dežavnog terorizma”.

“Najstrože osudjujem hapšenje Romana Protaseviča od bjeloruskih vlasti nakon otmice putničkog aviona Rajanera. To je čin državnog terorizma”, naveo je Moravjecki na Tviteru.

Bjeloruska opozicija optužila je vladu u Minsku da je otela avion.

Dok vlast Bjelorusije tvrdi da je posada aviona odlučila da sleti u Minsk, Rajaner je saopštio da je bjeloruska kontrola vazdušnog saobraćaja dala instrukcije posadi da krene prema glavnom gradu.

I predsjednik Litvanije Gitanas Nauseda optužio je bjelorusku vlast da je primorala avion da sleti u Minsk i dodao da “iza toga stoji Lukašenkov režim”.

“Zahtijevam da bjeloruski režim odmah oslobodi uhapšenu osobu i omogući njemu i drugim putnicima da nastave put ka Vilnjusu. Pozivam saveznike iz NATO i EU da odmah odgovore na prijetnju koju bjeloruski režim predstavlja za medjunarodnu civilnu aviaciju”, naveo je Nauseda.

Kada je promijenio pravac kretanja, avion je bio oko deset kilometara od litvanske granice.

Litvanski zvaničnici su naveli da je u avionu bio 171 putnik, medju kojima 94 državljanina Litvanije, 11 Grčke, devet Francuske, pet Rumunije, po četiri Bjelorusije i Poljske, tri Njemačke, i brojnih drugih zemalja, uglavnom članica EU, prenijela je državna televizija Litvanije.

Protasevič je koosnivač kanala u aplikaciji Telegram, ključnog za razmjenu informaciju medju protivnicima predsjednika predsjednika Bjelorusije Aleksandra Lukašenka.

Bjeloruske vlasti, koje su prošle godine proglasile taj kanal za ekstremistički zbog korišćenja za organizaciju masovnih demonstracija protiv Lukašenka, saopštile su danas da su uhapsile Protaseviča na aerodromu u Minsku nakon što je avion u kojem je bio preusmjeren ka tom gradu zbog prijetnje bombom.

Lukašenkov kabinet je saopštio da je on lično naredio da lovac MiG-29 otprati do aerodroma u Minsku avion u kojem je bio Protasevič.

Protaseviču, koji je ranije pobjegao iz Bjelorusije u Poljsku, prijeti kazna zatvora do 15 godina, navodi Asošiejted pres.

Lukašenkov kabinet je naveo da je prijetnja bombom primljena dok je avion bio iznad Bjelorusije.

Zvaničnici Bjelorusije su kasnije naveli da u avionu nije pronadjen eksploziv.

Bjeloruska opoziciona liderka Svetlana Tihanovska, koja se takodje sklonila iz zemlje, pozvala je Medjunarodnu organizaciju za civilnu avijaciju (ICAO) da otvori istragu.

“Apsolutno je očigledno da je ovo operacija specijalnih službi sa ciljem otimanja aviona radi hapšenja aktiviste i blogera Ramana Prataseviča. Niti jedna osoba koja leti iznad Bjelorusije ne može da bude sigurna u svoju bezbjednost”, navela je Tihanovska.

Bjeloruska vlast, na čelu s autoritarnim Lukašenkom, započela je oštar obračun sa neistomišljenicima kada su poslije predsjedničkih izbora 9. avgusta širom zemlje izbili masovni antivladini protesti.

Protesti zbog zvaničnih rezultata glasanja, prema kojima je Lukašenko dobio više od 80 odsto glasova, trajali su do dolaska oštre zime, uprkos nastojanju vlasti da ih uguše hapšenjima i represijom nad demonstrantima i aktivistima. Zbog učešća na demonstracijama od avgusta je uhapšeno više od 34.000 ljudi, od kojih je policija hiljade brutalno pretukla.

Na meti vlasti, i nakon što su protesti zamrli, našli su se i nezavisni mediji i novinari. Vlast je prošle nedjelje uhapsila 11 zaposlenih popularnog bjeloruskog portala TUT.