Godišnjica najvećeg ratnog zločina: Hirošima gađana planski, Nagasaki pogođen kao sekundarni cilj
06.08.2023. | 08:07Na današnji dan prije 78 godina Sjedinjene Američke Države su prvi put u istoriji ratovanja upotrijebile atomsku bombu i bez najave razorile japanski grad Hirošimu, a samo tri dana kasnije, 9. avgusta 1945. godine, atomska bomba je bačena i na Nagasaki. Ovaj potez američkog predsjednika Harija Trumana doveo je do kraja Drugog svjetskog rata.
Nakon konferencije u Postdamu 17. jula 1945. godine, na kojoj se Truman sastao sa savezničkim vođama, Josifom Staljinom i Vinstonom Čerčilom, Japanu je ponuđen ultimatum koji je vlada u Tokiju odbila. Uprkos protivljenju mnogih generala da se atomska bomba upotrebi i spekulacijama da bi do kapitulacije Japana svakako došlo u bližoj budućnosti, Truman ja doneo odluku da taj proces ubrza i minimalizuje žrtve američke vojske.
Kasno popodne 5. avgusta na Tinijan – pacifičko ostrvo na kojem se nalazila baza Strateškog vazduhoplovstva američke vojske – stiglo je odobrenje američkog predsjednika za atomski napad na Japan.
Narednog dana u 8:15 ujutru američki B-29 bombarder „Enola Gej“ je ispustio na Hirošimu nuklearno čudovište nazvano „Mali dječak“.
U roku od jednog minuta od ispuštanja bombe odigrala se kataklizma, a grad star petsto godina iščezao je u oblaku prašine. U samo jednom minutu život je izgubilo 66.000 , dok je ranjeno 69.000 civila od ukupno 255.000 stanovnika grada.
Dve trećine objekata u Hirošimi potpuno je srušeno. To nije kraj ove tragedije, preživjeli stanovnici grada, koji se u Japanu nazivaju „hibakuša“, umirali su od posljedica radijacije mjesecima poslije eksplozije. Do kraja 1945. ukupan broj žrtava poveća je na 140.000.
Hirošima je određena kao meta na osnovu izvještaja Roberta Openhajmera, poznatog kao tvorca atomske bombe. Njegovo ime nosi i američki epski biografski triler „Oppenheimer“, najnovije ostvarenje legendarnog režisera Kristofera Nolana, koji puni bioskopske sale ovih nedjelja.
U ovom izvještaju je navedeno koje prostorne specifikacije treba da ima grad da bi efekat atomske bombe bio maksimalan. Za mete su izabrana četiri grada: Hirošima, Kokura, Nigata i drevna prijestonica Japana – Kjoto. Međutim, zbog svog kulturnog značaja, Kjoto je izbrisan sa liste.
Na listu je naknadno dodat grad Nagasaki, koji je bombardovan 9. avgusta kao sekundarni cilj, umjesto Kokure u kojoj su bili nepovoljni vremenski uslovi. Od posljedica atomske bombe, nazvane „Debeljko“, u Nagasakiju je život izgubilo oko 74.000 ljudi, a isto toliko je ranjeno.
Japan se bezuslovno predao 14. avgusta.
Istog dana, američki predsjednik Hari Truman obratio se okupljenima ispred Bijele kuće, rekavši: „Ovo je dan koji smo čekali još od Perl Harbura. Ovo je dan kada je fašizam konačno umro, kao što smo oduvijek znali da će biti.“
Sljedećeg dana, japanski car Hirohito prvi put se obratio naciji preko radija i osudio upotrebu „nove i najsurovije bombe“.
„Ako nastavio da se borimo, ne samo što će to dovesti do konačnog kolapsa i potpunog zatiranja japanske nacije, već i do potpunog istrebljenja ljudske civilizacije“, rekao je Hirohito.
Katedrala Atomska bomba, koja se nalazi u memorijalnom parku Mir u Hirošimi, jedna je od retkih građevina koje su preživele napad i nalazi se na UNESCO listi svjetskog kulturnog nasleđa.
Neki kritičari ovog bombardovanja tvrde da sa vojno-strateškog gledišta nije bilo razloga za upotrebu atomske bombe.
Velika bombardovanja i razaranja japanskih gradova već su uništila vojnu i prehrambenu industriju Japana do kritične mjere.
Sovjeti su u međuvremenu proglasili rat Japanu, pa je pitanje da li su Japanci bili spremni za nastavak ratovanja – japanska vojska više nije mogla da ratuje zbog nedostatka oružja i hrane.
Neki istoričari tvrde da su Amerikanci upotrijebili atomsko naoružanje najviše zbog toga da bi prestrašili budućeg neprijatelja – Sovjetski Savez.
Ostaće upamćeno da je Sunce 6. avgusta 1945. godine u Hirošimi izašlo u 8.15 časova, ali je vatrena lopta na nebu bila toliko zasljepljujuća da su stanovnici taj dan zapamtili kao “dan sa dva sunca”.
