Rod Blagojević govorio o Dodiku: Napad na predsjednika Srpske opasnost za stabilnost Evrope i BiH

18.04.2025. | 10:48

Potpredsjednik Džej D. Vens održao je nedavno snažan govor na Minhenskoj bezbjednosnoj konferenciji, u kom je optužio lidere zapadne Evrope za korišćenje „pravosudnog rata“ – zloupotrebu pravosudnih sistema kao političkog oružja i prijetnje demokratiji.

Paradoksalno je da, četiri decenije nakon pada Berlinskog zida 1989. i kolapsa Sovjetskog Saveza 1991, demokratija i sloboda sada dolaze pod udar upravo od onih koji su ih nekada branili, piše bivši američki guverner Rod Blagojević, u autorskom tekstu za američki Daily Caller.

Blagojević, koga je predsjednik SAD Donald Tramp pomilovao u februaru ove godine, nedavno je pristao da radi kao zvanični lobista za Republiku Srpsku.

“U Americi, to nije nepoznat fenomen. Gledali smo kako demokrate, u saradnji s politizovanim tužiocima i sudovima, neumorno gone Donalda Trampa krivičnim putem. Cilj je bio jasan: zatvoriti vodećeg opozicionog kandidata i onemogućiti ga da se kandiduje za predsjednika. To je bila zloupotreba pravosuđa i opasan presedan – politička igra moći sa ciljem da se Amerikancima uskrati pravo da izaberu svog lidera na slobodnim izborima.

To je bio zapanjujući napad na pravdu i nezapamćeni udar na demokratiju. Nijedan američki predsjednik nije pretrpio ono što je Tramp pretrpio.

Ali ovaj rat protiv Trampa – i demokratije – više nije ograničen na američko tlo.

Potpredsjednik Vens je u pravu: „pravosudni rat“ je prešao Atlantik. U Evropi, politička ljevica koristi iste taktike protiv pro-trampovskih, populističkih konzervativnih lidera – kandidata koji su već pobijedili na izborima ili su blizu pobjede.

Da bi zaustavili te kandidate ili poništili izborne rezultate, evropske ljevičarske elite primjenjuju jednostavnu formulu: „Ako izgubimo, pobjednik ide u zatvor.“ Cilj je spriječiti ih da se kandiduju ili obavljaju javne funkcije.

Ova anti-demokratska ideologija počiva na opasnoj pretpostavci: da je volja naroda legitimna samo ako se slaže s agendom ljevice. Konzervativni populisti rutinski se proglašavaju „proputinovcima“ ili optužuju za „rusku vezu“, kako bi ih se diskreditovalo.

Slučajevi iz Francuske i Rumunije

Prije samo dvije sedmice, francuski sud osudio je Marin Le Pen, liderku konzervativnog Nacionalnog okupljanja i vodeću kandidatkinju za predsjednika Francuske, na četiri godine zatvora i zabranu kandidovanja u narednih pet godina. Njeni navodni prekršaji? Političke aktivnosti koje su uobičajene u francuskoj politici – i koje se tolerišu kada ih sprovode ljevičari.

Mjesec ranije, Vrhovni sud Rumunije diskvalifikovao je Kalina Đorđeskua, populističkog konzervativca i favorita za predsjedničke izbore u maju 2025. Njegov „zločin“? Pobjeda u prvom krugu izbora u novembru 2024. Sud je odbio da prizna njegovu pobjedu, raspisao nove izbore i zabranio mu učešće.

Kriza u Republici Srpskoj

Možda je najalarmantniji slučaj onaj u Republici Srpskoj, autonomnom entitetu unutar Bosne i Hercegovine. Bosna, smještena u jugoistočnoj Evropi, rijetko se pominje u američkim vijestima – a trebalo bi. Region je bure baruta neizmirenih etničkih i vjerskih napetosti.

Rane iz rata 1990-ih, u kom je ubijeno preko 100.000 ljudi, još nisu zacijelile. Pravoslavni Srbi i katolički Hrvati i dalje strahuju da bošnjačka muslimanska većina želi da stvori unitarni islamski entitet, brišući njihovu autonomiju i vjerski identitet.

Tu krhku ravnotežu sada remeti Kristijan Šmit, njemački diplomata koji obavlja funkciju visokog predstavnika međunarodne zajednice u BiH. Šmit, koji nije izabran, koristi široka ovlašćenja da se sve dublje miješa u unutrašnje poslove BiH – posebno ciljajući rukovodstvo i kulturni identitet Republike Srpske.

Dana 20. decembra 2023, Šmit je javno zaprijetio Republici Srpskoj zbog proslave 9. januara – Dana Republike Srpske – tvrdeći da je to u suprotnosti s odlukama Ustavnog suda BiH i njegovom sopstvenom uredbom iz jula 2023.

Uprkos tome, predsjednik Milorad Dodik, trostruko birani lider Srpske, nastavio je sa tradicionalnim obilježavanjem praznika. Kao odgovor, Šmit je pokrenuo krivični postupak protiv njega. Dana 26. februara 2025, Dodik je osuđen na godinu zatvora i šest godina zabrane bavljenja politikom.

Njegov „prekršaj“? Obilježavanje regionalnog praznika koji slavi osnivanje Srpske 1992. i Svetog Stefana, velikog sveca Srpske pravoslavne crkve – tradicije koje su priznate još od Dejtonskog sporazuma iz 1995. Ipak, Šmit je, plašeći se da ne uvrijedi muslimansku većinu, jednostrano kriminalizovao proslavu i pokušao da je suzbije.

Oslanjajući se na volju naroda, predsjednik Dodik je odbio da se povinuje. Srbi u Srpskoj nastavili su da slave svoju tradiciju i vjeru. Zbog toga je njihov predsjednik osuđen, izopšten iz politike i targetiran.

Zamislite da se američki predsjednik nađe u zatvoru jer je proslavio 4. jul – jer je to navodno nekog uvrijedilo. Da li bismo to prihvatili? Ili bismo se pobunili?

Kao Tramp, Le Pen i Đorđesku, i Dodik ostaje nepokolebljiv. Podržan od strane parlamenta i naroda, odbacuje Šmitov autoritet da ga zatvara i poništava izbornu volju građana.

Sada je situacija došla do tačke pucanja.

Evropa na ivici
Situacija je opasna. Sud pod muslimanskom kontrolom izdao je nalog za hapšenje Dodika. Šmit je zatražio od Interpola da ga uhapsi tokom njegove diplomatske posjete Izraelu s premijerom Benjaminom Netanjahuom. Interpol je odbio, navodeći da ne postupa po politički motivisanim zahtjevima.

Ali Evropska unija je prošle sedmice dodatno zaoštrila situaciju, rasporedivši 1.000 čeških vojnika u Bosnu, navodno da pomognu u hapšenju Dodika. To nije mirovna misija – to je provokacija.

Njemački visoki predstavnik igra opasnu igru. Srbi neće odustati od onoga što smatraju svojom suverenošću i identitetom. Ako Šmitov „pravosudni rat“ dovede do oružanog sukoba, Balkan bi mogao ponovo da eksplodira – i to u trenutku kada je Evropa već u ratu zbog Ukrajine.

Posljednji put kad su dva rata istovremeno gorjela Evropom bilo je 1939. – kada je Njemačka napala Poljsku ubrzo nakon okupacije Čehoslovačke.

Svijet mora da se probudi. Bosna nije samo regionalni problem – ona je upozorenje. Filozof Džordž Santajana rekao je: „Oni koji se ne sjećaju prošlosti, osuđeni su da je ponove.“

Jedan rat u Evropi je previše. Drugi bi bio katastrofa.