Prihod ugrožavaju arbitraže: BiH godišnje preleti pola miliona putničkih aviona

16.07.2025. | 06:57

Bosna i Hercegovina bi ove godine samo od preleta aviona trebalo da prihoduje gotovo sto miliona maraka, pokazuju podaci koje smo dobili od Savjeta ministara BiH.

Podatke o broju preleta i tendencijama rasta preleta aviona preko teritorije BiH pokušali smo dobiti od Direkcije za civilnu vazdušnu plovidbu BiH, ali nam ih nisu dostavili, pravdajući se godišnjim odmorima.

Podatke smo, ipak, dobili od Eurocontrola, evropske krovne agencije za civilnu vazdušnu plovidbu, koji pokazuju da je BiH prošle godine preletjelo gotovo pola miliona aviona, što bi značilo da po avionu BiH pripadne oko 200 maraka samo na osnovu preleta preko njene teritorije, pišu Nezavisne.

Međutim, ovaj novac, umjesto da se iskoristi za unapređenje civilnog vazdušnog saobraćaja, u opasnosti je da bude iskorišten za druge namjene. Kako što je proteklih mjeseci pisano u više navrata, ovaj novac je ugrožen zbog arbitražnih sporova koje je BiH izgubila, a koje ne želi da plati, kao što je sada slučaj sa slovenačkim preduzećem “Viaduct”, protiv kojeg je Vlada Republike Srpske izgubila arbitražni postupak, a troškove odbija da plati.

U Savjetu ministara očekuju da će BiH od preleta aviona ove godine prihodovati 93.749.303 marke, a prema podacima Eurocontrola, prošle godine je BiH preletjelo 466.835 aviona. Od ovih sredstava isplaćuju se plate bh. kontrolorima leta, koji navode avione koji lete preko teritorije zemlje, i finansira ugradnja i održavanje opreme koja služi za bezbjedno odvijanje vazdušnog saobraćaja.

Prema podacima Savjeta ministara BiH, od ovog novca oko 84 miliona pripada Direkciji, uključujući i 3,6 miliona koji idu Eurocontrolu, dok se ostatak dodjeljuje pružaocima usluga izvan BiH, uključujući Hrvatsku, kojoj treba da pripadne oko 6,4 miliona.

Međutim, prema podacima Eurocontrola, BiH nedostaje i kontrolora i kapaciteta za obim saobraćaja koji se odvija. Prema tim podacima, čak 60 odsto svih kašnjenja tokom ljetne sezone nad nebom BiH uzrokovano je nedostatkom osoblja ili opreme, dok je samo trećina kašnjenja uzrokovana lošim vremenskim uslovima. Inače, ljetni period je vrijeme kada ima najviše preleta, jer uz redovne linije postoji mnogo čarter letova koji su organizovani radi turističke sezone.

Ovi podaci pokazuju da kašnjenja tokom ljetne sezone 2019. i 2020. uopšte nije bilo, ali onda od 2021. kašnjenja se pojavljuju i stalno rastu. Tako je, na primjer, te godine bilo ukupno 17 minuta kašnjenja od ukupnih letova po danu, da bi naredne godine taj broj porastao na oko 16 sati kašnjenja po danu od ukupnog broja letova.

Prema njihovim podacima, od svih kašnjenja polovina se dešava usljed nedostatka opreme, a oko 11 odsto zbog nedostatka ljudstva, odnosno kontrolora.

S obzirom na procjene da će intenzitet vazdušnog saobraćaja samo rasti, za očekivati je i da će prihodi BiH rasti. Podaci Eurocontrola pokazuju da je 2019. iznad BiH letjelo 63.510 aviona, naredne 172.645 aviona, 2021. je preletjelo 231.410 aviona, a naredne 373.395 aviona, a pretprošle godine 430.700 aviona.

Prema izvještaju iz prošle godine, navedeno je da je trenutno u BiH na obuci devet novih kontrolora, a da je u toku ugradnja nove opreme, kao i uvođenje novih tehnologija za organizovanje vazdušnih preleta.