Amerika i Evropa ponovo na istoj liniji: Šta može očekivati BiH?

01.08.2025. | 07:20

Iako je u novom trgovinskom sporazumu s Amerikom EU izvukla deblji kraj, ipak se može reći da će taj sporazum imati pozitivni uticaj na BiH i na zapadni Balkan jer će ova dva politička bloka, koja imaju najveći uticaj na region, konačno riješiti sporove koji traju otkako je Donald Tramp došao na kormilo Amerike.

Tramp je na početku mandata krenuo “na nož” prema Evropi, optužujući je da “pljačka” Ameriku navodno privilegovanim pristupom na američko tržište, kao i da ne želi da plaća za odbranu i da očekuje od Amerike da je brani.

Na NATO samitu u Hagu, koji je održan prije nekoliko sedmica, Evropa se obavezala na povećanje ulaganja u odbranu od pet odsto, što je oduševilo Trampa, a sada je američki predsjednik zadovoljan i novim trgovinskim odnosima koji su uspostavljeni nakon dogovora u Škotskoj između Trampa i Ursule fon der Lajen, predsjednice Evropske komisije.

Od sagovornika koji je upućen u spoljnu politiku nove administracije saznali smo da cirkulišu tri imena za novog ambasadora SAD u BiH, ali da se ne očekuje da će brzo doći do imenovanja, vjerovatno ne prije kraja godine.

Ali, kako nam je rekao, novi odnosi između Brisela i Vašingtona pomoći će Stejt departmentu da bolje formuliše politiku prema regionu.

Za BiH će, kako nam je rečeno, najvažnije biti to što se Trampova administracija neće miješati u unutrašnje odnose u BiH, ali, što je bitno, može se očekivati više tehničke koordinacije s Briselom.

Iako je EU konačno nakon dugo godina preuzela vodeću ulogu u BiH, čini se da neriješeni odnosi između zemalja članica o pristupu prema BiH, nepostojanje jedinstvene spoljnopolitičke realizacije, kao i ambicija pojedinaca u Evropskoj komisiji da demonstriraju da EU može kontrolisati situaciju tako što će spuštati ljestvicu reformi, Brisel ne uspijeva da nametne koherentnu politiku, niti uspostavi autoritet koji je prethodno uživao Majkl Marfi, bivši američki ambasador u BiH.

Novi odnos s Vašingtonom mogao bi pomoći Evropi da usmjeri svoje spoljnopolitičko djelovanje jer se čini da je Tramp spreman da se približi evropskim pogledima kad je u pitanju Ukrajina i njena strateška važnost za bezbjednost u Evropi.

Oslabljena ratom i sankcijama čini se da Rusija nema snage da se aktivnije angažuje u BiH i na zapadnom Balkanu, što bi dodatno moglo pomoći konsolidaciji zapadne politike u BiH.

Faris Kočan, ekspert za evropske integracije zapadnog Balkana, takođe misli da je za Evropu BiH važno pitanje upravo u kontekstu ukrajinskog rata.

“To je za Evropu sigurnosno pitanje radi potencijala ruskog uticaja. U tom smislu sve dok se ne riješi to pitanje, BiH ostaje na agendi iz ovog ugla. Ostaje da se vidi samo u kojoj mjeri će nastojati raditi na tome da se prevaziđe politička kriza kako bi se nastavile reforme”, kaže on za Nezavisne.

Prema njegovom mišljenju, uprkos ulozi Amerike, izvjesno je da će se ozbiljnije na reformama u BiH nastaviti raditi nakon izbora u oktobru naredne godine.

Međutim, čak i ako se na ozbiljnije reforme u BiH bude moralo čekati dok ne prođu naredni izbori, približavanje Evrope i Amerike imaće uticaj u najmanju ruku na smirivanju tenzija i demotivisanja pojedinih političara na radikalne poteze protiv Evrope jer misle da za to imaju implicitnu Trampovu podršku.