Jedna od ključnih stvari: Da li znate razliku između “upotrebljivo do” i “najbolje upotrijebiti do”?

29.09.2025. | 14:46

Svakog 29. septembra se obilježava Međunarodni dan podizanja svijesti o gubitku i bacanju hrane. Podaci pokazuju da se godišnje u zemljama EU baca 132 kilograma po stanovniku.

Koliko često vam se dešava da kupujete hranu koja vam suštinski ne treba i onda je gomilate po kuhinji dok joj možda ne istekne rok? A šta je sa ostacima ručka koje smo zaboravili u frižideru, pa ćemo na kraju morati da ih bacimo? Možda ima i onih koji ne žele da jedu ostatke i ne prerade ih, pa ih odmah bacaju.

Generalna skupština UN je 2019. usvojila rezoluciju 74/209 kojom se proglašava Međunarodni dan podizanja svijesti o gubitku i bacanju hrane (IDAFLW), i on se obilježava svake godine 29. septembra.

Loše planiranje obroka, spremanje ili naručivanje velike količine hrane tokom slavlja ili praznika samo da bismo posline tu hranu bacili… Bacanje namirnica zaista jeste privilegija mnogih, ali i ponašanje koje treba promijeniti. To pokazuju i brojke.

Podaci Evrostata o bacanju hrane u EU pokazuju da ukupno nastaje 59,2 miliona tona otpada od hrane, što je jednako 132 kilograma po stanovniku. Od tog broja, otpad iz domaćinstva čini 54 odsto, odnosno 72 kilograma po stanovniku.

Otpad nastao u lancima snabdijevanja hranom je 46 odsto – 19 odsto u proizvodnji prehrambenih proizvoda i pića(25 kilograma po stanovniku), 11 odsto u restoranima i uslugama ishrane(15 kilograma po stanovniku), osam odsto u primarnoj proizvodnji(10 kilograma po stanovniku).

Koja je razlika između “upotrebljivo do” i “najbolje upotrijebiti do”?

U skladu s propisima Evropske unije, sva pretpakovana hrana mora sadržavati oznake s ovim informacijama.

Evropska komisija procjenjuje da se od ukupnog broja bačene hrane EU na godišnjem nivou gotovo 10 % može povezati s oznakom datuma na hrani.

“Oznaka „upotrebljivo do“ odnosi se na bezbjednost hrane i znači da se hrana može konzumirati do datuma navedenog na ambalaži. Nakon isteka navedenog roka hrana više nije sigurna za konzumaciju i mogla bi prouzrokovati zdravstvene tegobe. Ta se oznaka stavlja na svježu i lako kvarljivu hranu, kao što su npr. riba, meso i mliječni proizvodi. S druge strane, oznaka „najbolje upotrijebiti do“ odnosi se na kvalitet hrane te će, ako se pridržavate uputstava za čuvanje, hrana biti sigurna za jelo i nakon isteka datuma „najbolje upotrijebiti do“, ali možda neće imati jednak ukus ili teksturu. Stoga je ne morate nužno odmah baciti!”, navode u Agenciji za bezbjednost hrane BiH.

„Označavanje roka trajanja hrane temelji se na nauci. Jasne i tačne informacije na ambalaži te bolje razumijevanje i upotreba oznaka roka trajanja hrane mogu doprinijeti smanjenju bacanja hrane i sigurnosti hrane u Evropskoj uniji“, objašnjava Mihaela Hempen, mikrobiolog Evropske agencije za bezbjednost hrane (EFSA).

Naučnici koji se bave bezbjednošću hrane blisko sarađuju s prehrambenom industrijom kako bi se osigurali jednaki kriterijumi prilikom određivanje roka trajanja. Dobro je znati da nam nauka može pomoći u donošenju pravih odluka kada je riječ o bezbjednosti hrane i bacanju hrane.

Valja spomenuti i kako je EFSA razvila smjernice koje prehrambenoj industriji pomažu odlučiti kada da upotrijebe oznaku „upotrebljivo do“, a kada „najbolje upotrijebiti do“, kako bi se dodatno smanjila količina bačene hrane, prenosi Mondo.

Osim provjeravanjem roka trajanja, bacanje hrane može se smanjiti izbjegavanjem impulsivne kupovine, pravilnim skladištenjem hrane, iskorištavanjem ostataka hrane i zamrzavanjem ostataka hrane.