Porodiljsko odsustvo: Brigu o bebama preuzelo samo 1 odsto tata u Srpskoj

30.11.2025. | 09:32

Samo jedan odsto tata u Republici Srpskoj tokom ove godine bilo je spremno da posao zamijeni za brigu o bebama, odnosno njih 43, koliko je doneseno rješenja po zahtjevu poslodavca za priznavanje prava na refundaciju naknade plate za vrijeme korišćenja porodiljskog odsustva očeva.

-U 2025. godini 43 oca iskoristila porodiljsko odsustvo
-Uključenost očeva i dalje izuzetno niska
-Najviše očeva na odsustvu bilo u Banjaluci, Trebinju i Bijeljini

Pokazuju to podaci Javnog fonda za dječju zaštitu Republike Srpske, a koji su iz ove ustanove dostavljeni “Nezavisnim novinama”.

“U 2024. godini, u istom periodu, bila su 44 rješenja, što je 1,09 odsto od ukupno izdatih rješenja po osnovu ovog prava”, navode oni.

Kako dodaju, gledajući po sjedištima poslodavaca koji su zatražili refundaciju, najviše tata na porodiljskom odsustvu bilo je u Banjaluci, Trebinju i Bijeljini.

“U vezi sa refundacijom naknade plate za vrijeme korišćenja porodiljskog odsustva članom 28. Zakona o dječjoj zaštiti propisano je da pravo na refundaciju naknade plate za vrijeme korišćenja porodiljskog odsustva ima poslodavac, lice koje u vidu osnovnog zanimanja obavlja preduzetničku djelatnost ili djelatnost samostalnog zanimanja, a članom 27. stav 2. i 3. istog zakona je propisano da obračun i isplatu naknade plate licu za vrijeme korišćenja porodiljskog odsustva vrši poslodavac”, ističu iz Fonda za dječju zaštitu za “Nezavisne novine”.

I dalje zarobljeni u starim obrascima

Samo jedan odsto očeva na porodiljskom odsustvu tokom 10 mjeseci ove godine, prema riječima Maje Savanović Zorić, psihologa i porodičnog psihoterapeuta iz Udruženja građana “Psiholuminis” iz Prijedora, jasno govori o tome koliko smo i dalje zarobljeni u starim obrascima.

“Naravno da je sasvim normalno i očekivano da majke koriste svoje zakonsko pravo – one prolaze kroz trudnoću, porođaj, fizički i emocionalni oporavak i potpuno je prirodno da im pripada najveći dio ranog perioda sa bebom. To pravo je važno, nužno i neupitno. Ali istovremeno, treba naglašavati da majčino pravo ne isključuje pravo oca. Roditeljstvo nije takmičenje, nego zajednički proces. U mnogim porodicama postoji i želja i potreba da se odgovornosti ravnomjernije dijele, ali sistemske, kulturne i radne barijere i dalje koče očeve da naprave taj korak”, kaže ona za “Nezavisne novine”.

Očeve najčešće koči strah od osude

Kako dodaje, kroz praksu vidi koliko bi to doprinijelo cijeloj porodičnoj dinamici.

“Djetetu koje dobija još jednu stabilnu povezanost, majci koja se lakše oporavlja i ima realnu podršku i ocu koji ulazi u roditeljsku ulogu od početka, a ne ‘uskače’ tek kasnije. To nije samo administrativno pravo – to je emocionalni kapital koji se gradi u najosjetljivijem periodu života”, objašnjava ona.

Prema njenom mišljenju, očeve najčešće koči strah od osude, pritisak poslodavaca i duboko ukorijenjeno uvjerenje da je briga o bebi “ženski posao”.

“Ali upravo zato moramo o ovome govoriti javno da bismo normalizovali to da i otac ima pravo da bude prisutan, da gradi odnos, da pruža njegu, i da to ne umanjuje ni njegovu muškost ni profesionalnost. Majčino pravo na porodiljsko je sveto. Ali i očevo pravo na roditeljstvo je važno”, ističe Savanović Zorićeva za “Nezavisne novine”.

Ona dodaje da djeca najviše dobijaju kada su oba roditelja prisutna, dostupna i emocionalno uključena od samog početka.